Dalawang aklat na pumapaksa sa kalusugan

DALAWANG AKLAT NA PUMAPAKSA SA KALUSUGAN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Pagkagaling ko sa ospital kanina nang dinalaw ko si misis na nakaratay sa banig ng karamdaman, ako'y lumisan doon bandang tanghaliang tapat.

Mula sa ospital ay sumakay na ako ng dyip puntang Gateway sa Cubao. Naglakad hanggang makarating sa Book Sale sa gilid ng Fiesta Carnival. Pumasok ako doon at agad na bumungad sa akin ang aklat na "40 Days of Hope for Healthcare Heroes" ni Amy K. Sorrells, BSN, RN. Ang RN ay registered nurse.

Naintriga ako sa mga salitang "Healthcare Heroes" lalo na't nasa ospital si misis na pinangangalagaan ng mga doktor at nars.

Isa pang aklat ang nakatawag pansin sa akin dahil sa nakasulat na A. Molotkov Poems, at agad isinama ko sa binili dahil bilang makata, nais kong basahin ang mga tula ng di ko kilalang awtor. Pag-uwi ko na sa bahay, saka ko na napansin ang pamagat, "Future Symptoms". Batid kong ang salitang symptoms ay may kaugnayan sa health o kalusugan.

Sa blurb nga sa likod ng aklat na ito ay nakasulat: In this stirring collection of poetry, A. Molotkov considers a country on the brink of collapse, plagued by virus and violence, haunted by history, asking of himself - and us - "How do I move / with my love / caught in concrete... How do I sing with all / this past / in my lungs?" Muli, tinukoy sa blurb ang dalawang salita: virus at lungs, na tumutukoy sa kalusugan at paghinga ng tao.

Ang "40 Days of Hope for Healthcare Heroes", may sukat na 5" x 7", at naglalaman ng 176 pahina (12 ang naka-Roman numeral), ay nagkakahalaga ng P130 habang ang "Future Symptoms: A. Molotkov Poems", may sukat na 6" x 9", at naglalaman ng 118 pahina, ay nagkakahalaga naman ng P70. Kaya bale P200 silang dalawa.

Marahil nga'y di ko bibilhin ang dalawang libro kung malakas si misis at wala sa ospital. Subalit nahikayat akong bilhin dahil sa kanyang kalagayan, at dahil na rin sa paksa hinggil sa kalusugan. Batid kong marami akong matututunan sa mga aklat na ito.

Nais ko silang basahin dahil sa isa na namang yugto sa buhay naming mag-asawa ang bumalik uli kami sa ospital. At ang mga librong ito'y tila ba nagbibigay sa akin ng pag-asa. Lalo na't noong panahon ng pandemya, maraming bayaning frontliners na dapat saluduhan.

pumapaksa nga sa kalusugan

ang dalawa kong nabiling aklat

na tagos sa puso ko't isipan

na talagang makapagmumulat

noong panahon pa ng pandemya

ang naririto nga'y pinapaksa

nars at doktor, bayani talaga

kinatha pa'y sanaysay at tula

bumulaga nga agad sa akin

sa Book Sale yaong nasabing libro

kaya di nag-atubiling bilhin

dagdag kaalaman pang totoo

"40 Days of Hope for Healthcare Heroes"

at "Future Symptoms: A. Molotkov Poems"

tiyak na maraming makakatas

pag binasa ko sa libreng oras

04.06.2025

Ang aklat para sa akin

ANG AKLAT PARA SA AKIN

pagbili ng libro'y nakahiligan
sa bookstore o mga book festival man
tungkol sa kasaysayan, pahayagan,
tula, kwento, sanaysay, panitikan

dahil ako'y makata, manunulat
ng mga tula't kwentong mapangmulat
na pampanitikan ang binubuklat
sari-saring akda'y binubulatlat

may dyaryong Taliba ng Maralita
kung saan kwento ko'y nalalathala
mga pahayag ng samahan, tula
na nais kong maisalibro din nga

balak kong makagawa ng nobela
hinggil sa pakikibaka ng masa
wawakasan ang bulok na sistema
wawakasan ang pagsasamantala

pangarap kong maisaaklat iyon
isa iyan sa dakila kong layon
na burgesya'y sa lupa maibaon
lipunang asam ay itayo ngayon

- gregoriovbituinjr.
04.05.2025

Ang pito kong aklat ni Ligaya G. Tiamzon Rubin

ANG PITO KONG AKLAT NI LIGAYA G. TIAMZON RUBIN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nakabili ako ng pitong aklat ng manunulat na si Ligaya Tiamzon-Rubin sa Philippine Book Festival 2025. Ang nakatutuwa rito, tigsisingkwenta pesos ang bawat isa. Kaya P350 lahat ito (P50.00 x 7 = P350.00).

Ikalawa, nakakatuwa dahil anim sa pitong aklat ang tungkol sa Angono, Rizal. Dahil minsan na rin akong tumira at nagbahay sa isang lugar sa Angono, sa Mahabang Parang, nang halos anim na taon.

Baguhang staff pa lang ako ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) nang tumira ako roon, dahil isa sa mga lider ng KPML, si Ka Joel na nasa kalapit na barangay na sakop ng Teresa, Rizal, ay kinupkop ako, at doon na rin nagsimulang mag-organisa ng maralita. Bandang taon 2002 hanggang 2007 ako naroon.

Nawala lang ako sa Angono dahil sa paghihiwalay ng grupong Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) at ng grupong Partido Manggagawa (PM). Ang KPML, kung saan ako staff, ay pumanig sa BMP, habang ang lider ng KPML na si Ka Joel, ay napunta sa PM.

Kilala ko na noon pa si Ligaya Tiamzon Rubin dahil nagsusulat siya sa magasing Liwayway na hilig kong bilhin dahil sa mga nobela, komiks, maikling kwento at tulang nalalathala rito. Kumbaga, ito lang ang magasing pampanitikan na nalalathala sa wikang Tagalog.

Kaya nang makita ko ang mga aklat ni Rubin sa booth ng UST Publishing House ay binili ko muna ang apat na aklat, at sa ikaapat na araw ang tatlong aklat. Una kong nabili ang Dangal ng Angono Book 1, ang Angono, Rizal Book 4 - Sa Mata ng mga Iskolar ng Bayan, ang Angono, Rizal Book 6 - Pagtatala ng Gunita, at ang Angono, Rizal Book 7 - Doon Po sa Amin. Sa huling araw ng festival ay nabili ko naman ang Angono, Rizal Book 8 - Lahat ay Bida, ang Angono, Rizal Book 19 - Itanghal ang Bayan, at Paano Nagsusulat ang Isang Ina.

Ang bawat aklat ay may sukat na 6" x 9" na may kapal na kalahating dali, at naglalaro sa humigit kumulang 250 pahina bawat libro. Bawat aklat na Angono, Rizal ay katipunan ng akda ng iba't ibang manunulat, na tinipon ni Ligaya Tiamzon-Rubin, kasama ang kanyang mga sinulat.

Habang ang aklat na Paano Nagsusulat ang Isang Ina ay katipunan ng mga sanaysay ni Gng. Rubin. At ang sanaysay na Paano Nagsusulat ang Isang Ina ay nagkamit ng ikalawang gantimpala sa sanaysay sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1981. Naroon din sa aklat na iyon ang isa niyang sanaysay sa Ingles na may pamagat na Turning Back and Moving Forward na nanalo naman ng Third Prize sa Essay sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1980.

Nais kong basahin ang mga sulatin hinggil sa Angono dahil minsan na rin akong naging anak nito.

LIGAYA TIAMZON RUBIN

minsan na rin akong nanahan sa Angono, Rizal

bilang istap ng isang samahan ng maralita

doon ay halos anim na taon akong tumagal

na dahil sa problemang pangsamahan ay nawala

kaya nang sa Philippine Book Festival makita ko

ang mga librong hinggil sa Angono'y binili na

di na ako nagdalawang isip na bilhin ito

lalo't napakamura, limampung piso ang isa

maraming salamat, Ligaya G. Tiamzon Rubin

sa mga sulatin mong pamana sa sambayanan

nang isinaaklat mo ang iba't ibang sulatin

sinulat mo ang tungkol sa lupa mong tinubuan

tunay na inspirasyon ka't mga akda'y kayhusay

tangi kong masasabi'y taospusong pagpupugay!

03.24.2025

Mura na ang apat na diksyunaryo

MURA NA ANG APAT NA DIKSYUNARYO

binili ko'y apat na diksyunaryo

na English-Tagalog ni Leo English

sa mga pamangkin ay panregalo

unang libro'y nabili ng Biyernes

at tatlo pa nito noong Sabado

National Book Store, Quezon Avenue lang

dating presyo'y animnaraang piso

siyamnapu't siyam na piso na lang

huling araw na ngayon, kaibigan

baka makahabol ka't makabili

pulos dayuhang libro karamihan

panitikang Pinoy bihira dini

diksyunaryong nabili'y mahalaga

malaking tulong sa mga pamangkin

magagamit sa pag-aaral nila

kahit di Pasko, may regalo na rin

- gregoriovbituinjr.

03.23.2025

Si Ariel Tabag ng magasing Bannawag at ako

SI ARIEL TABAG NG MAGASING BANNAWAG AT AKO

(Alay sa World Poetry Day)

kapwa kami may inilunsad na libro ng UP Press

"Pamumuhay sa Panahon ng Ligalig" na salin ko

isa siya sa tatlong nagsalin: "Sa Bagani Ubbog"

na mga kwentong Ilokano ni Reynaldo A. Duque

bungad nga niya, "Ikaw ba ang asawa ni Liberty?"

"Oo", agad kong tugon, nakwento na siya sa akin

ni misis pagkat ang asawa nito'y social worker ding

katulad ni misis, aba, mundo nga'y sadyang kayliit

unang beses iyon na siya'y makadaupang palad

nasa patnugutan si Ariel ng magasing Bannawag

ako'y nasa pahayagang Taliba ng Maralita

binigyan ko rin siya ng kopya ng dyaryong Taliba

sa iyo, Ariel S. Tabag, taasnoong pagpupugay

ikinararangal kong nakasalamuha kang tunay

daghang salamat, nobelista, kasalin, kamakatâ

nawa'y maging matagumpay ka pa sa iyong pag-akdâ

- gregoriovbituinjr.

03.21.2025

* litratong kuha sa Pagmayaw: Paglulunsad ng mga Bagong Aklat ng UP Press 2024 na ginanap sa UP, Marso 20, 2025

Aklat ni at kay Lualhati Bautista

AKLAT NI AT KAY LUALHATI BAUTISTA

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kilala natin si Lualhati Bautista bilang manunulat ng nobela, tulad ng Gapo, Desaparesidos, Bata, Bata, Paano Ka Ginawa, at Dekada '70. Subalit hindi bilang makata. Kaya nang makita ko ang aklat niyang Alitaptap sa Gabing Madilim (Koleksyon ng mga tula) ay hindi na ako nagdalawang isip na bilhin, kahit pa iyon ay singhalaga ng siyam na kilong bigas na P50 kada kilo. Ang mahalaga'y magkaroon ako ng kanyang aklat, dahil baka di ako mapakali pag hindi iyon nabili.

May aklat din ng pagtalakay sa pagiging nobelista ni Lualhati Bautista ang magaling na awtor na si E. San Juan Jr., kung saan tinalakay niya ang 'mapagpalayang sining ng kababaihan sa Pilipinas'.

Nabili ko ang aklat ng mga tula ni Lualhati Bautista sa booth ng Anvil Publishing sa ikalawang araw ng Philippine Book Festival 2025 sa halagang P450.00. At nabili ko naman sa booth ng UST Publishing House sa ikaapat at huling araw ng nasabing festival ang aklat na Lualhati Bautista Nobelista sa halagang P260.00.

Laking kagalakan para sa akin ang magkaroon ng dalawang aklat pagkat bihira ang ganitong aklat sa maraming book store sa Kalakhang Maynila. Kailangan pa talagang sadyain ang mga ito sa tagapaglathala kung alam mong meron nito. Subalit ako'y walang alam na may ganitong aklat, kaya buti't nakapunta sa nasabing Book Festival.

Ang aklat na Alitaptap sa Gabing Madilim (koleksyon ng mga tula) ni Lualhati Bautista ay naglalaman ng labing-apat na katipunan (hindi kabanata) ng mga tula. May sukat itong 5.5" x 7.5", may kapal na 3/4", at binubuo ng 258 pahina (kung saan 18 pahina ang nasa Roman numeral).

Ayon sa Paunang Salita ni Bautista, noong panahon ng lockdown nang naisipan niyang tipunin ang kanyang mga naipong tula. At ang kinalabasan nga ay ang nasabing aklat. Hindi lamang nasa wikang Filipino ang kanyang tula, marami rin siyang tulang sinulat sa wikang Ingles. Oo, marami.

Ang aklat namang Lualhati Bautista Nobelista ay naglalaman ng pitong kabanata, bukod sa Pagkilala at Pasasalamat, Introduksyon at Pangwakas na Pananalita. May sukat itong 6" x 9", may kapal na 5/8", at binubuo ng 276 pahina (kung saan 14 na pahina ang nasa Roman numeral).

Ang pitong kabanata ay ang mga sumusunod.

I. 'Gapo

II. Dekada '70

III. Bata, Bata... Pa'no Ka Ginawa

IV. Desaparesidos

V. Bulaklak sa City Jail

VI. Sixty in the City

VII. In Sisterhood - Lea at Lualhati, at Sonata

Matagal ko ring babasahin ang dalawang aklat, subalit inuna ko munang basahin, na palagi kong ginagawa, ang Paunang Salita o Introduksyon, dahil mananamnam mo roon ang buod ng buong aklat.

Ang pagninilay ko'y idinaan ko sa munting tula:

LUALHATI 

kilalang nobelista si Lualhati Bautista

may libro nga sa kanya sa pagiging nobelista

ngayon ko lang nalaman na siya pala'y makatâ

nang koleksyon ng kanyang mga tula'y nalathalâ

siya nga'y muog na sa panitikang Pilipino

lalo't wikang ginamit niya'y wikang Filipino

kanyang mga nobela'y umugit sa kaisipan

ng mga henerasyong sa diktadura'y lumaban

naging tinig ng mga api, mga walang boses

naging behikulo ng pagtitimpi't pagtitiis

kaloob-looban ng bayan ay kanyang inalog

hanggang masa'y magising sa mahabang pagkatulog

daghang salamat, Lualhati Bautista, babae

taaskamaong pagpupugay, isa kang bayani

03.19.2025

Ang librong di ko nabili

ANG LIBRONG DI KO NABILI

may libro rin akong di nabili

doon sa Philippine Book Festival

subalit ako'y interesante

sa environmentalist na Rizal

anong mahal ng nasabing aklat

halaga'y eight hundred fifty pesos

ngunit nais ko iyong mabuklat

dagdag sa buhay niya'y matalos

baka mayroong bagong saliksik

na makakatulong sa kampanya

upang luntiang binhi'y ihasik

at pangalagaan ang planeta

wala raw sa ibang bookstore iyon

sa St. Bernadette Publishing House lang

na siyang tagalathala niyon

librong dapat ko lang pag-ipunan

nagkulang kasi ang aking badyet

upang bilhin ang nasabing libro

aral sa librong iyon ay target

nang makatulong pa sa bayan ko

- gregoriovbituinjr.

03.18.2025

* naganap ang Philippine Book Festival noong Marso 13-16, 2025 sa SM Megamall